Thế Giới Loài Mối: Những Điều Bạn Chưa Biết

Khám phá thế giới loài mối – sinh vật nhỏ bé nhưng có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho công trình và tài sản.

Từ quá trình hình thành mối cánh, chu kỳ lột xác, đến cách phân biệt các loại mối trong tổ và cách phòng chống hiệu quả.

Tìm hiểu chi tiết về loài mối: vòng đời, vai trò của mối chúa, mối vua, mối cánh (Mối sinh sản tương lai), mối thợ, mối lính và quá trình lột xác. Tất cả sẽ được tổng hợp trong chuyên mục này dành cho những ai muốn hiểu sâu và xử lý mối tận gốc.

Mối Chúa, Mối Vua, Mối Thợ, Mối Lính, Mối Cánh – Vòng Đời Của Mối

1. 🥚 Trứng Mối

• Mối chúa đẻ trứng trong tổ. Mối chúa đẻ từ vài trăm đến hàng chục nghìn trứng mỗi ngày.
• Trứng được mối thợ chăm sóc và giữ ấm.
• Mỗi quả trứng có kích thước nhỏ, hình oval, màu trắng sữa.
• Trứng sẽ nở → thành ấu trùng (non) sau khoảng 1-2 tuần (tuỳ vào loài và điều kiện môi trường).

2. 🐛 Ấu Trùng

• Được nuôi bằng chất tiết từ mối thợ.
• Ấu trùng trải qua nhiều lần lột xác để phát triển thành: Mối thợ, mối lính, hoặc mối cánh (tùy vào pheromone và nhu cầu tổ mối).
• Có thể phát triển thành mối thợ, mối lính hoặc mối sinh sản (mối cánh).

3. 🛡️ Mối Thợ

• Mối thợ: làm nhiệm vụ xây tổ, chăm tổ, kiếm ăn, nuôi ấu trùng.
• Lột xác nhiều lần từ giai đoạn ấu trùng.
• Thời gian phát triển Từ ấu trùng → Mối thợ trưởng thành: 1 – 2 tháng.
• Mỗi lần lột xác giúp chúng lớn dần và hoàn thiện cơ thể.
• Sau khi trưởng thành, mối thợ vẫn có thể tiếp tục lột xác định kỳ để duy trì sức sống và sửa chữa mô.
• Tuổi thọ: từ vài tháng đến vài năm.
• Mối thợ là thành phần “phục vụ” chính trong tổ mối – chúng thực hiện gần như mọi công việc duy trì sự sống cho cả đàn, đặc biệt là việc nuôi dưỡng các cá thể khác như: ấu trùng, mối chúa, mối lính, và mối sinh sản.
• Mối thợ trưởng thành hoàn toàn thì KHÔNG có khả năng sinh sản. Tuy nhiên, một số cá thể non trong giai đoạn phát triển (trước khi hoàn toàn trở thành mối thợ) – còn gọi là mối thợ trẻ – có thể chuyển hóa thành mối sinh sản hậu bị nếu tổ bị mất mối chúa.

👉 Đây là lực lượng chính gây hại trong nhà bạn.

4. 🛡️ Mối lính

• Mối lính: bảo vệ tổ khỏi kẻ thù.
• Phát triển từ ấu trùng qua nhiều lần lột xác.
• Thời gian phát triển Từ ấu trùng → Mối lính trưởng thành: 2 – 3 tháng.
• Sau khi trở thành mối lính, khả năng lột xác giảm hoặc dừng lại, vì vai trò phòng vệ yêu cầu vỏ ngoài cứng chắc.

👉 Đây là lực lượng chính gây hại trong nhà bạn.

mối thợ, mối lính có phải phát triển thành mối cánh không?

5. 🦋 Mối Cánh (Mối sinh sản tương lai)

• Xuất hiện vào mùa mưa.
• Thời gian từ ấu trùng đến khi trở thành mối cánh trưởng thành (mối sinh sản sơ cấp) và bay ra khỏi tổ: 6 – 12 tháng. Trải qua các lần lột xác để hình thành đôi cánh và cơ thể sẵn sàng bay đi giao phối.
• Bay ra khỏi tổ cũ để tìm bạn tình. Mối cánh rụng cánh khi tìm được bạn tình.
• Ghép đôi và tìm nơi kín đáo, ẩm ướt để xây tổ mới.
• Thường bay vào ban đêm, bị thu hút bởi ánh sáng.
• Sau khi giao phối, mối cánh rụng cánh và không còn lột xác, trở thành mối vua hoặc chúa.
• Chỉ cần một cặp mối cánh sinh sản, cả tổ mối với hàng nghìn cá thể có thể hình thành trong vài tháng!

6. 👑 Mối Vua & Mối Chúa

• Mối chúa: Có kích thước lớn, chuyên đẻ trứng (có thể đẻ hàng ngàn trứng mỗi ngày). Mối chúa tiết ra chất Pheromone để ngăn cản ấu trùng phát triển thành mối sinh sản mới (mối cánh hoặc mối chúa dự bị). Chỉ duy trì vai trò mối thợ, mối lính.
• Khi mối chúa còn sống, nó tiết ra pheromone ức chế sự phát triển sinh sản của các cá thể trong tổ.
• Khi mất pheromone này (do mối chúa chết):
  • Ấu trùng hoặc mối thợ chưa hoàn toàn trưởng thành có thể chuyển hướng phát triển → thành mối chúa/phó chúa mới (mối sinh sản hậu bị).
  • Đây là một cơ chế “linh hoạt” của mối để giữ tổ sống sót.
• Mối vua: Sống cùng mối chúa, giúp giao phối định kỳ, duy trì đàn.
• Mối chúa có thể sống từ 10 đến 25 năm, tùy vào loài và điều kiện môi trường.
• Mối vua có thể sống từ 10 đến 15 năm, tùy theo loài và điều kiện tổ mối.

1. Giai đoạn phát triển thành mối chúa:

• Mối chúa bắt đầu là mối cánh, sau khi giao phối và rụng cánh thì hóa thành mối chúa non.
• Trong giai đoạn đầu (mối chúa non), có thể còn trải qua vài lần lột xác cuối cùng để phát triển buồng trứng và tăng kích thước cơ thể.

2. Sau khi trở thành mối chúa trưởng thành:

• Sau khi cơ thể đạt đến kích thước tối đa và tuyến sinh dục hoàn chỉnh, lột xác sẽ dừng hẳn.
• Mối chúa ngừng lột xác vì thân hình đã phát triển cực đại, đặc biệt là phần bụng (có thể dài gấp hàng chục lần cơ thể bình thường).
• Từ đây, mối chúa không thể di chuyển, sống cố định trong tổ, chỉ tập trung vào sinh sản.

🐜 Tại sao mối chúa sống lâu như vậy?

• Chỉ sống trong tổ, không tiếp xúc môi trường nguy hiểm bên ngoài.
• Được mối thợ chăm sóc hoàn toàn (ăn uống, vệ sinh, bảo vệ).
• Không phải làm việc hay di chuyển → ít hao mòn sinh học.

Điều gì xảy ra khi mối chúa chết?

Khi có mối chết trong trổ mối: Mối thợ thường sẽ tha xác mối chết đến một khu riêng trong tổ, gọi là “nghĩa địa tổ”. Trong nhiều trường hợp, xác mối chết bị ăn bởi chính đồng loại (hành vi tự phân giải), đặc biệt khi tổ thiếu thức ăn hoặc nhằm tái hấp thu dinh dưỡng.